اقوال وحكم ….
المؤمن كالورقة الخضراء لا يسقط مهما هبت العواصف
ما ندمتُ على سكوتي مرةً ولكن ندمتُ على الكلام مِرارًا
لا تخف من مواجهة الحياة فأن بدا عليك زادت عليك الصعاب
الصداقة الوفاء. وأجمل ما في الوفاء الأمل
ليس المهم أن تحب المهم ماذا تحب
أحكم الرجال …من ظن نفسه أقلهم حكمة
العقل مواهب…والعمل مكاسب
من كثر كلامه كثر خطؤه
الغني ليس بالمال ولكنه بالأصدقاء
الصديق المزيف كالعملة المزيفة لا تكشف إلا عند التعامل
أفضل الأعمال هي التي تعمل في صمت
ما تحصل عليه دون جهد تفقده دون ندم
الصداقة المزيفة كالطير المهاجر يرحل إذا ساء الجو
*لا خير في القول إلا مع العمل
أظلم من الظالم من يساعد الظالم على ظلمه
ليس الشجاع من يعترف بالخطأ ولكن من لا يكرره
الصداقة كالماء .سهل أن تضيعه و صعب أن تحتفظ به
الكتاب أوفى صديق فهو لا يكذب ولا ينافق
التواضع يورث المحبة .والقناعة تورث الراحة
لن يفشل أبدا إنسان يحاول ثم يحاول
البيت الذي لا يفتح للفقير …يفتح للطبيب
ليس مهما أن يحدث ما يسيء ولكن الأهم ألا يتكرر حدوثه
الصداقة تحفة تزداد قيمتها كلما مضى عليها الزمن
ليس مهما أن تعلم متى تتحدث ولكن الأهم أن تعلم متى تصمت
*لا خير في المال إلا مع الجود
*لا خير في الصدقة إلا مع النية
*لا خير في الصدق الا مع الوفاء
*من كثر خطأه قل حيائه
الكافر كالورقة الصفراء يسقط من أول نسمة هواء
من قل ورعه مات قلبه
الصداقة كنز …ومن يحافظ على كنزه يظل غنيا
*أغنى الناس أكثرهم أصدقاء
الأمل يخلق دواعي الكفاح
من يتكلم أولا…يفكر ثانيا ويندم ثالثا
الجمال عرض زائل
حب المال يحول الحكماء إلى بلهاء
أضعف الناس هو من ضعف عن كثمان سره
رأس الحكمة مخافة الله
علمني كيف أصطاد السمك خير من أن تعطيني سمكة كل يوم
تحياتى
سمية
مسجات عتاب قوييييييية
السلام عليكم ورحمة الله وبركاته
الصداقة والاخلاص والوفاء والامل وما اجمل هذه
المعانى ادخل وشارك معى معنى هذه الكلمات الجميلة
الصداقة
الصداقة والاخلاص والوفاء والامل اجمل المعانى ادخل وشارك
لا أعرف كيف أبدأ كلماتي..
مِن أين…وإلى متى ستأستمر
الصداقة…ما أجملها من كلمة…ما أجمله من شعور
كلمة تحمل أكثر من معنى
حب…وفاء…إخلاص…عطف وحنان
الحب…سيظل حبا قد هواه القلب عن صدق
ودين
ونظل نذكر بعضنا في لهفة عبر السنين
الوفاء…حنين يملأ القلب و اشتياق
حنين سببه الوفاء…فهل هناك اجمل من هذا
الحنين؟!!
الإخلاص…ومن منا لا يستطيع العيش دونه
إخلاص صديق…من فقده فهو حتما تعيس
العطف…اجعل قلبك مدينة كبيرة تعطي الآخرين
ولا تنتظر العطاء
الحنان…اللسان يعجز عن التعبير
فالحب والإحساس يجتمعان في الحنان
*****
هاهي أوراقي مبعثرة في كل مكان في كل ورقة قصة…
وفي كل قصة ذكريات ملؤها الأخوة والمحبة
لكن!!..لم يفكر أحد قط بقرائتها
ولم يعطيها أي اهتمام
كانت أوراقي تحمل الكثير مما في داخلي
لم يفهم هذا أحد
أن أوراقي المرتمية في كل مكان
كانت قصة صداقة…صداقة لم يعشها اي إنسان
ولم يأملها اي شخص
ما اجملها من أيام
أحببتها وسأتذكرها لتكون عنوان لصفحة مستقبلي
«®°•.¸.•°°•.¸¸.•°°•.¸.•°®»
الأمـــــل
الصداقة والاخلاص والوفاء والامل اجمل المعانى ادخل وشارك
الصداقة والاخلاص والوفاء والامل اجمل المعانى ادخل وشارك
ربمـا يتـلاشى .. لـكن لا ينعـــدم
الحــــب
لا تبحــث عنـه حــولك انـما ابحــث عنــه في قلبـــك
الصداقــــــة
قلـــمي عاجــــز عن التعبيـــــر
الإخـــــلاص
مـن أجمـــل ما يتحـــلى به الإنســـــان
الحيــــاة
شمـــعة قتيلــــها الحـــب و ضوئـــها الأمـــــل
الوحــــدةّ
ليــس أن تجلـــس وحيـــداَ بل أن تفـــارق مـن تحـــب
الحقـيقـة
لـؤلـؤة تحتــاج الي غـواص ماهــر
التضحيـــــة
عمــل رائـع تقدمـه لغيـرك و يـرفــض التعــامل بـه
الفشـــل
صخـــور في عبيـــر الواقـــع
الحقــــد
لهــــب مشتـــعل في قــلب الحـاسـد فيحولــه إلى رمــاد
المستحيــــــل
كلمــة موجـــوده في عالــم الحمقـــى
الاخلاص والوفاء
الصداقة والاخلاص والوفاء والامل اجمل المعانى ادخل وشارك
الصداقة والاخلاص والوفاء والامل اجمل المعانى ادخل وشارك
الصداقة والاخلاص والوفاء والامل اجمل المعانى ادخل وشارك
كلمتان حينما نقرأها نحس من الوهله الاولى
بدوام الدنيا بخير
نعم اعزائي ان هاتين الكلمتان لهم شأن عظيم
عند الانسان
فالوفاء والاخلاص لمن حولنا نجد المتعة
ونحس بلذات الدنيا
التي نعيش فيها
فعندما نجد وفاء واخلاص الاخوة بين بعضهم
الذين في تواصل مع بعضهم البعض والصلة المتميزة التي
لاتغيرها مشاغل الدنيا ولاظروف الزمن نعرف ان زمننا هذا بخير
كذلك وفاء الاحبه والاصدقاء
ان للوفاء والاخلاص دور كبير بين الاحبه الذين لايتغيرون
على مر الزمان والمكان فهم صامدون لاتغيرهم
امواج البحر يبقى الوفاء والاخلاص باقي يدوم على مر الزمان
كذلك بين الاصدقاء الاوفياء المخلصين الذين
قدروا معنا الصداقة والاخوة بين من عاشوا معهم لسنوات
طويلة فهم قد يفترقوا لايام او لشهور ولكن يبقى في
الصميم ذلك الوفاء والاخلاص لتلك الصداقة الصامدة
فالاصدقاء كالجبال الراسيه التي لاتهزها الرياح الشديدة
تبقى مخلدة في الارض شامخة لان اساسها مبني على
الوفاء والاخلاص
نعم اعزائي ان هاتين الكلمتان يحتاجها الشيء العظيم في القلب
وهو الـــــــــــــحـــــــــ ــــــــــــــــــــبّ
فاذا انعدم الوفاء والاخلاص انكسر ذلك الحب
فالاخلاص والوفاء والحب كالمثلث احداهم مكمل للاخر
اذا انعدم احدهم اختل ذلك الشكل ولم يصبح مثلث
نعم فكل من الحب والوفاء والاخلاص كلمات
لابد ان تجتمع في الفؤاد فأذا انتزع احدهما عن القلب يصبح
لاقيمة للبقية
(ودمتم بكل خير اعزائي)
قصة عن الاخلاص ، قصة عن الوفاء، قصة تدل عن الحب 2014
الاخلاص والوفاء … في زمن الغدر
اقرأوا معي هذه القصه وتأملوا الى هذا الاخلاص والوفاء والحب الكبير
هذا هو الحب أبسط معاني الحب
قصة الاخلاص ،قصة الوفاء، قصة
ذات صباح مشحون بالعمل وفى حوالي الساعة الثامنة والنصف دخل رجل كبير السن يتجاوز الثمانين من العمر لإزالة بعض الغرز له من إبهامه وذكر انه في عجلة من أمره لأنه لدية موعد في التاسعة . قدمت له كرسيا وتحدثت قليلا وأنا أزيل الغرز واهتم بجرحه .
سألته : إذا كان يعرف أن موعده مع الطبيب هذا الصباح
فلماذا هو في عجلة من أمــره !
أجاب : السبب أنني أذهب لدار الرعاية لتناول الإفطار مع زوجتي .
فسألته : عن سبب دخول زوجته لدار الرعاية ؟
فأجابني : بأنها هناك منذ فترة لأنها مصابة بمرض الزهايمر ( ضعف
الذاكرة ) بينما كنا نتحدث انتهيت من التغيير على جرحه ……
وسألته : وهل ستقلق زوجتك لو تأخرت عن الميعاد قليلا ؟
فأجاب : ” أنها لم تعد تعرف من أنا . إنها لا تستطيع التعرف على منذ
خمس سنوات مضت ”
قلت مندهشاً : ولازلت تذهب لتناول الإفطار معها كل صباح على الرغم من أنها لا تعرف من أنت ؟ !!!!!!!
ابتسم الرجل وهو يضغط على يدي وقال : هي لا تعرف من أنا ، ولكنى أعرف من هي .
اضطررت أخفاء دموعي حتى رحيله وقلت لنفسي : ” هذا هو نوع الوفاء والاخلاص الذي أريده فى حياتي ”
هل اصبح الوفاء في زمننا هذا شحيح ام نحن تغيرنا واصبحنا لا نعرف قيمه له ؟
اذا كان الوفاء ضحيه من ضحاينا !! لماذا نستمر بتجريده من ابسط حقوقه ؟
الوفاء والاخلاص كلها صفات جميلة وصادقة ولكن من المهم ان تكون موجودة في هذا الزمن
هذاالزمن زمن الاخذ بلا عطاء
زمان الغدر وليس الوفاء
زمن الخيانه وليس الاخلاص
الناس تغيرت للاسف
ولكني لن اتغير مع ان اريد التغيير
الوفاء والاخلاص
نعم اعزائي ان هاتين الكلمتان يحتاجها الشيء العظيم في القلب
(( وهو الـــــــــــــحـــــــــ ــــــــــــــــــــب ))
فاذا انعدم الوفاء والاخلاص انكسر ذلك الحب
فالاخلاص والوفاء والحب كالمثلث احداهم مكمل للاخر
اذا انعدم احدهم اختل ذلك الشكل ولم يصبح مثلث
نعم فكل من الحب والوفاء والاخلاص كلمات لابد ان تجتمع في الفؤاد فأذا انتزع احدهما عن القلب يصبح لاقيمة للبقيه
الرئيسية : منتديات حب البنات – من قسم : قصص – حكايات مثيرة – روايات – Stories
Hz. Peygamber, Din ve Samimiyet konulu vaaz Mumsema Hz. Peygamber, Din ve Samimiyet hakkinda bir sohbet ve vaaz ariyorum .
DİN VE SAMİMİYET
(İyi Niyet İhlas)
1.Konunun Planı
1.Samimiyet Nedir?
1.Dini literatürümüzde Samimiyeti Anlatan Bazı Terimler
1.Nasihat
2.İhlas
3.Niyet
4.Sadakat
2.Dinimizin Samimiyete Verdiği Önem
3.İnançta Sözde ve Tutum ve Davranışlarda Samimiyet
2.Samimiyetle Bağdaşmayan Bazı Nitelikler
1.Riya, İkiyüzlülük, İçi dışı bir olmama
2.Aldatma, kandırma
3.Nifak, münafıklık
4.Yalan
3.Günümüzde Samimiyet Özlemi
4.Sonuç
1.Konunun Açılımı ve İşlenişi
Konuya, samimiyet kavramı açıklanarak başlanabilir. Dini literatürümüzde samimiyeti ifade eden kavramlara geçilir. Bunlardan özellikle ihlas, nasihat, niyet ve sadakat üzerinde durulabilir.
Samimiyetin dinde temel değerlendirme ölçüsü olduğu, kişinin bütün yapıp ettiklerinin samimiyetine göre karşılık göreceği anlatılmaya çalışılır.
Daha sonra İslam dininin samimiyete verdiği önem anlatılır. Müslümanın, iman, ibadet ve muamelat alanında yani hayatının her alanında samimi olması gerektiği örneklerle açıklanabilir. Bu çerçevede özellikle samimiyetin zıttı olan riya, ikiyüzlülük, münafıklık, yalan, aldatma ve kandırma gibi niteliklerin samimiyetle bağdaşmayacağı izah edilebilir. Bütün bu kötü niteliklerin Kur’an ve Sünnette nasıl yerildiği örneklerle anlatılır.
Netice itibariyle dinin özünün samimiyete dayandığı Müslümanın da her işinde samimi olması gerektiği vurgulanır.
1.Konunun Özet Sunumu
Peygamber Efendimiz bir hadislerinde dini, ‘الدين النصيحة Din, samimiyettir.’ şeklinde tanımlamışlardır. Bunun içindir ki İslam dini ihlası, Müslümanların ibadet ve davranışlarının Allah nezdindeki temel değerlendirme kriteri olarak benimsemiştir. ‘الدين النصيحة Din, samimiyettir.’ Hadisi, mana ve muhteva bakımından İslam’ın temeli (medâr-ı İslam) olarak kabul edilen dört hadisten biri kabul edilmiştir.
Samimiyetin zıttı olarak aldatma, kandırma, iki yüzlülük gibi davranışlar, zaten İslam ahlâkıyla asla bağdaşmayan niteliklerdir. Bu bakımdan samimiyet ve ihlas, Müslümanlığın özünü oluşturmaktadır. Bu sebeple Peygamber Efendimiz انما الاعمال بالنيات . Ameller niyetlere göredir buyurmuştur. Dinin özünün samimiyet ve ihlas olduğunu gösteren pek çok ayet ve hadis bulunmaktadır.
Dinin özü samimiyettir. Bunun içindir ki Hz. Peygamber dini samimiyet olarak tanımlamıştır. Samimi olmayan iman, ibadet ve amellerin Allah yanında hiçbir değeri olmaz.
1.Konu İşlenirken Başvurulabilecek Bazı Ayetler
Özellikle şu ayetlere yer verilebilir:
وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ .
“Halbuki onlara, ancak dini Allah’a has kılarak, hakka yönelen kimseler olarak O’na kulluk etmeleri, namazı kılmaları ve zekâtı vermeleri emredilmişti. İşte bu dosdoğru dindir.” [1]
لَنْ يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلا دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ .
“Onların etleri ve kanları asla Allah’a ulaşmaz. Fakat ona sizin takvanız (Allah’a karşı gelmekten sakınmanız) ulaşır. Böylece onları sizin hizmetinize verdi ki, size doğru yolu gösterdiğinden dolayı Allah’ı büyük tanıyasınız. İyilik edenleri müjdele.” [2]
قُلْ إِنْ تُخْفُوا مَا فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللَّهُ .
“De ki: ‘İçinizdekini gizleseniz de, açığa vursanız da Allah onu bilir. Göklerdeki her şeyi, yerdeki her şeyi de bilir. Allah her şeye hakkıyla gücü yetendir.’” [3]
Ayrıca şu ayet-i kerimelere de bakılabilir: 3/5; 7/29;15/39-42; 38/82-83; 39/2,11;14/40,65; 40/29;57/4; 89/14;
1.Konu İşlenirken Başvurulabilecek Bazı Hadisler
عن تميم الداري أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: الدين النصيحة . قلنا لمن؟ قال: لله ولكتابه ولرسوله ولأئمة المسلمين وعامتهم.
Temim ed-Dârî’den rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber : ‘Din, samimiyettir.’ Buyurmuştur. (Ravi der ki “Biz, ‘Kime karşı’, diye sorduk. O da ‘Allah’a, Kitabına, Rasulüne, Müslümanların önderlerine ve bütün Müslümanlara karşı’, buyurdular.”[4]
قال الله عز و جل احب ما تعبدنى به عبدى الى النصح
“Allah buyuruyor ki; ‘Kulumun en çok sevdiğim ibadeti, bana karşı samimi olmasıdır.” [5]
عَنْ أَميرِ الْمُؤْمِنِينَ أبي حفْصٍ عُمرَ بنِ الْخَطَّابِ رضي الله عنه ، قال : سمعْتُ رسُولَ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يقُولُ « إنَّما الأَعمالُ بالنِّيَّات ، وإِنَّمَا لِكُلِّ امرئٍ مَا نَوَى ، فمنْ كانَتْ هجْرَتُهُ إِلَى الله ورَسُولِهِ فهجرتُه إلى الله ورسُولِهِ ، ومنْ كاَنْت هجْرَتُه لدُنْيَا يُصيبُها ، أَو امرَأَةٍ يَنْكحُها فهْجْرَتُهُ إلى ما هَاجَر إليْهِ »
Mü’minlerin emîri Ebû Hafs Ömer ibni Hattâb radıyallahu anh, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i şöyle buyururken dinledim, dedi:
“Yapılan işler niyetlere göre değerlenir. Herkes yaptığı işin karşılığını niyetine göre alır. Kimin niyeti Allah’a ve Resûlü’ne varmak, onlara hicret etmekse, eline geçecek sevap da Allah’a ve Resûlü’ne hicret sevabıdır. Kim de elde edeceği bir dünyalığa veya evleneceği bir kadına kavuşmak için yola çıkmışsa, onun hicreti de hicret ettiği şeye göre değerlenir. ”[6]
عَنْ أبي عَبْدِ اللَّهِ جابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الأَنْصَارِيِّ رضِيَ الله عنْهُمَا قَالَ :كُنَّا مَع النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم في غَزَاة فَقَالَ : «إِنَّ بِالْمَدِينَةِ لَرِجَالاً مَا سِرْتُمْ مَسِيراً ، وَلاَ قَطَعْتُمْ وَادِياً إِلاَّ كانُوا مَعكُم حَبَسَهُمُ الْمَرَضُ» وَفِي روايَةِ : «إِلاَّ شَركُوكُمْ في الأَجْرِ» رَواهُ مُسْلِمٌ .
Ebû Abdullah Câbir İbni Abdullah el–Ensârî radıyallahu anhümâ şöyle dedi:
– Bir defasında Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ile birlikte bir gazvede bulunuyorduk. Buyurdu ki:
– “Hastalıkları yüzünden Medine’de kalan öyle kimseler var ki, siz bir yolda yürüdüğünüz veya bir vâdiyi geçtiğinizde, onlar da sizinle birlikte gibidir. ”
Bir başka rivayete göre:
– “Sevap kazanmada size ortak olurlar” buyurdu. [7]
عَنْ أَنَسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ :رَجَعْنَا مِنْ غَزْوَةِ تَبُوكَ مَعَ النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم فَقَالَ: «إِنَّ أَقْوَامَاً خلْفَنَا بالمدِينةِ مَا سَلَكْنَا شِعْباً وَلاَ وَادِياً إِلاَّ وَهُمْ مَعَنَا ، حَبَسَهُمْ الْعُذْرُ».
Enes radıyallahu anh şöyle dedi:
– Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ile Tebük Gazvesi’nden döndüğümüz sırada şöyle buyurdu:
– “Medine’de bizden geride kalan öyle kimseler vardır ki, bir dağ yoluna, bir vâdiye girdiğimizde onlar da bizimle yürüyormuş gibi sevap kazanırlar. Çünkü onları birtakım mâzeretleri alıkoymuştur. ” [8]
عَنْ أبي هُريْرة عَبْدِ الرَّحْمن بْنِ صخْرٍ رضي الله عَنْهُ قال : قالَ رَسُولُ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «إِنَّ الله لا يَنْظُرُ إِلى أَجْسامِكْم ، وَلا إِلى صُوَرِكُمْ ، وَلَكِنْ يَنْظُرُ إِلَى قُلُوبِكُمْ وَأَعمالِكُمْ » رواه مسلم .
Ebû Hüreyre Abdurrahman İbni Sahr radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
– “Allah Teâlâ sizin bedenlerinize ve yüzlerinize değil, kalblerinize bakar. ”[9]
عَنْ أبي مُوسَى عبْدِ اللَّهِ بْنِ قَيْسٍ الأَشعرِيِّ رضِي الله عنه قالَ: سُئِلَ رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم عَنِ الرَّجُلِ يُقاتِلُ شَجَاعَةً ، ويُقاتِلُ حَمِيَّةً ويقاتِلُ رِياءً ، أَيُّ ذلِك في سَبِيلِ اللَّهِ؟ فَقَالَ رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : « مَنْ قاتَلَ لِتَكُون كلِمةُ اللَّهِ هِي الْعُلْيَا فهُوَ في سَبِيلِ اللَّهِ » مُتَّفَقٌ عليه
Ebû Mûsâ Abdullah İbni Kays el–Eş`arî radıyallahu anh şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e:
– Biri cesaretini göstermek, diğeri milletini korumak, öteki kendine yiğit adam dedirtmek için savaşan kimselerden hangisi Allah yolundadır? diye soruldu.
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şu cevabı verdi:
– “Kim, İslâmiyet daha yüce olsun diye savaşıyorsa, o Allah yolundadır. ”[10]
عَنْ أبي الْعَبَّاسِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عبَّاسِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِب رَضِي الله عنهما، عَنْ رسول الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، فِيما يَرْوى عَنْ ربِّهِ ، تَبَارَكَ وَتَعَالَى قَالَ : «إِنَّ الله كتَبَ الْحسناتِ والسَّيِّئاتِ ثُمَّ بَيَّنَ ذلك : فمَنْ همَّ بِحَسَنةٍ فَلمْ يعْمَلْهَا كتبَهَا اللَّهُ عِنْدَهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى عِنْدَهُ حسنةً كامِلةً وَإِنْ همَّ بهَا فَعَمِلَهَا كَتَبَهَا اللَّهُ عَشْر حَسَنَاتٍ إِلَى سَبْعِمَائِةِ ضِعْفٍ إِلَى أَضْعَافٍ كثيرةٍ ، وَإِنْ هَمَّ بِسيِّئَةِ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كَتَبَهَا اللَّهُ عِنْدَهُ حَسَنَةً كامِلَةً ، وَإِنْ هَمَّ بِها فعَمِلهَا كَتَبَهَا اللَّهُ سَيِّئَةً وَاحِدَةً».
Ebü’l–Abbâs Abdullah İbni Abbâs İbni Abdülmuttalib radıyallahu anhümâ’dan nakledildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Allah Teâlâ’dan rivayet ettiği bir hadiste şöyle buyurdu:
“Allah Teâlâ iyilik ve kötülükleri takdir edip yazdıktan sonra bunların iyi ve kötü oluşunu şöyle açıkladı:
Kim bir iyilik yapmak ister de yapamazsa, Cenâb–ı Hak bunu yapılmış mükemmel bir iyilik olarak kaydeder.
Şayet bir kimse iyilik yapmak ister sonra da onu yaparsa, Cenâb–ı Hak o iyiliği on mislinden başlayıp yedi yüz misliyle, hatta kat kat fazlasıyla yazar.
Kim bir kötülük yapmak ister de vazgeçerse, Cenâb–ı Hak bunu mükemmel bir iyilik olarak kaydeder.
Şayet insan bir kötülük yapmak ister sonra da onu yaparsa, Cenâb–ı Hak o fenalığı sadece bir günah olarak yazar. ” [11]
1.Yararlanılabilecek Bazı Kaynaklar
NEVEVÎ, Ebu Zekeriyya Yahya b. Şeref en-Nevevî(v.676/1277), Riyâzü’s-Salihîn, Ter. Hasan Hüsnü Erdem ve Kıvâmüddin Burslan, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını, Ank. 1972, I/1-16
Türkçe Trecüme ve Şerhi: Riyâzü’s-Salihîn Peygamber Efendimizden Hayat Ölçüleri, Hazırlayanlar: Prof. Dr. M. Yaşar kandemir, Prof. Dr. İsmail Lütfi Çakan, Doç Dr. Raşit Küçük, Erkam Yayınları, İst. 1997, I-VIII C. Not: Bu projedeki Hadis Mealleri bu kitaptan iktibas edilmiştir, I/89-140
GÖRMEZ, Mehmet, Hz. Peygamberin Bir Hadis-i Şerifinde Din Tanımı, Diyanet İlmi Dergi(Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed –Özel sayı),Ankara 2000, s.331-338.
DAVUDOĞLU, Ahmet, Sahih-i Müslim Tercemesi ve Şerhi, Sönmez Neşriyat, İst 1977, I/298 vdز
——————————————————————————–
[1] Beyyine, 98/ 5]
[2] Hac, 22/ 37
[3] Âl-i Imran, 3/ 29]
[4] Müslüm, İman 95 (Hadis No:55)
[5] Ahmed b. Hanbel, V/254
[6] Buhârî, Bed’ü’l–vahy 1, Îmân 41, Nikâh 5, Menâkıbu’l–ensâr 45, İtk 6, Eymân 23, Hiyel 1; Müslim, İmâret 155. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Talâk 11; Tirmizî, Fezâilü’l–cihâd 16; Nesâî, Tahâret 60; Talâk 24, Eymân 19; İbni Mâce, Zühd 26
[7] Müslim, İmâre 159
[8] Buhârî, Megâzî 81, Cihâd 35. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Cihad 19; İbni Mâce, Cihâd 6
[9] Müslim, Birr 33. Ayrıca bk. İbni Mâce, Zühd 9
[10] Buhârî, İlim 45, Cihad, 15, Farzu’l–humüs 10, Tevhîd 28; Müslim, İmâre 150, 151. Ayrıca bk. Tirmizî, Fezâilü’l–cihad 16; Nesâî, Cihad 21; İbni Mâce, Cihad 13
[11] Buhârî, Rikâk 31; Müslim, Îmân 207, 259. Ayrıca bk. Buhârî, Tevhîd 35; Tirmizî, Tefsîru sûre (6), 10
İHLAS VE SAMİMİYET
İmtihan ve kulluk süreci olan hayatın farklı evrelerinde, bir Müslümanın kendi olarak var olabilmesi için olmazsa olmaz fazilet ve hallerden birisi ihlâstır. Hatırlanacağı üzere, Hz. Adem (a.s.)’in yaratılışı ve kendisine meleklerin secde etmesi münasebetiyle, mel’un İblis’in anlatıldığı kıssada, Meleklerden farklı olarak İblis, Yüce Allah’ın, Adem’e (a.s.) secde emrine kibir ve enâniyetinden dolayı uymayarak fıska düşmüş, neticede dergah-ı ilahîden ebediyen kovulmuş ve kendisine kıyamete kadar da mühlet verilmişti. İlgili âyetlerde İblis (şeytan), insanoğlunun Yüce Yaratıcı’sına karşı isyan etmesi uğrunda her türlü yola başvuracağını, elinden geleni ardına koymayacağını, pek çoğunu azdıracağını yemin ederek dile getirmiştir. Bütün kin ve nefretini kusmasına ve kendisinden pek emin görünmesine rağmen, Allah’ın bazı kullarını saptıramayacağını da itiraf etmiştir. İşte Şeytanın iğvâ ve idlallerinin kendilerine ilişemediği, tesir icra edemediği ve İblis’i çaresiz eli boş bırakan bu kutlular cemaati/ümmeti, Allah’ın ihlâsa erdirdiği, ihlâs sahibi müminlerden başkası değildir. (Bk. Hıcr, 39-42) Gerçekten gerek cin gerekse insanlardan oluşan şeytanlara karşı inananların en büyük kuvveti, en makbul şefaatçisi, en metin bir nokta-i istinadı, en makbul bir duayı manevîsi, en kerametli bir vesile-i makasıdı, en yüksek hasleti ve en sâfî ubudiyeti ihlâstır.
İhlâs’ın Sözlük ve Terim Anlamı
Sözlükte, h-l-s fiil kökü, “arınmak, ayrışmak katışıksız ve dupduru olmak” anlamına gelir. İhlâs ise, “bir şeyi, kendisine karışmış ve bulaşmış olan şeylerden arındırmak, ayrıştırmak ve sadece kendisi yapmaktır.” İhlâs bir açıdan, eşyayı yabancı unsurlardan ayrıştırma olurken, bir başka açıdan da aslına ve özüne döndürme anlamını ifade eder ki, h-l-s kökü, “min” edatıyla kullanıldığında kurtulmak ayrılmak manasına gelirken “ilâ” edatıyla kullanıldığında ise ulaşmak ve varmak anlamını taşımaktadır.1 Bu anlamda bir şeyin yabancı unsurlardan ve kirlerden arınması kurtulması aynı zamanda onun özüne dönmesi ve ulaşması demektir.
İhlâsın terim/dinî anlamı ise, gizli ve açık bütün nevileriyle şirkten uzak ve tevhid üzere Yüce Allah’a kulluk edilmesi, ibadette sadece Allah rızasının kastedilmesi demektir.2 Kısa ve öz bir şekilde arz edilen bu anlam Kur’ân’da, muhlis, muhlas, muhlisîn, muhlasîn, ed-dinu’l-hâlis, muhlisan lehu’d-dîn, ahlasû dînehum ve muhlısîne lehu’d-dîn, kalıplarıyla beyan edilir. Bu terimlerin bir kısmı, bazı insanların sıfatı olarak geçerken diğer bir kısmı ise, gerçek din ve dindarlığın sıfatı olarak ayetlerde yer almaktadır.3
Peygamberlik âleminin en birinci vasfı sadakat ve onun en nuranî buudu ise ihlâstır. İhlâs ile sıdk ve sadakat arasında sıkı bir irtibat vardır. İhlâs, saflardan saf sadıkların en önemli vasıflarındadır. Başkalarının hayat boyu elde etmek için uğraşıp durdukları ihlâs haline onlar doğuştan mazhardırlar. Kur’ân-ı Kerim, nebî ihlâsını anlatma sadedinde “Kitapta Musa’yı da an gerçekten O Allah tarafından ihlâsa erdirilen/ihlâsa ermiş (muhlasan) bir kul idi, resul ve nebi idi.” (Meryem, 19/51) ferman-ı sübhanîsiyle bu önemli mazhariyeti ihtar eder. Evet, enbiya için ihlâs nübüvvetle nerdeyse eşdeğer bir lutf-i ilahîdir. Nitekim âyette geçen muhlasan tabirini ilk müfessirlerden İmam Taberî, “Allah Musa’yı risalet görevi için seçti onu peygamberlikle diğer insanlardan ayırdı” şeklinde tefsir etmiştir.4 Müdakkik müfessir İbn Kesîr ise, Hz. Musa’nın muhlis olarak nitelenmesini ibadette ihlâs olarak yorumladıktan sonra, Ebû Lubabe’den şu haberi naklediyor: Bir defasında havariler Hz. İsa’ya muhlis hakkında soru sorarlar, bununu üzerine İsâ (a.s), “Muhlis, öyle bir kişidir ki Allah için amel eder, ancak insanların onu övmesini sevmez, arzulamaz.” diye cevap verir.5 İşarî tefsir geleneğinin önemli temsilcilerinden Kuşeyrî ise, Hz. Musa’nın ihlâsla nitelenmesini, Allah dışında bir şeye teveccüh etmemesi, kınayanın kınamasına aldırmaması, dünyevî bir hazzı elde etmek gibi bir arzuyla vazifesinde gevşeklik gösterip İlahî bir hakikati görmezlikten gelmemesi olarak açıklamıştır.6
Meseleyi en genel manada resmeden İblis’in iğvasından ve hilelerinden korunmuş kimseleri anlatan âyette geçen “Allah’ın muhlas kulları” ifadesinin tefsiri de konumuz açısından önemlidir. “İblis, Yâ Rabbi dedi, beni azdırmana karşılık, yemin ederim ki ben de dünyada onlara günahları süsleyeceğim ve ancak senin ihlâsa erdirdiğin kulların müstesnâ, onların hepsini azdıracağım…!” (Hicr, 15/40-42) Bu kıssanın anlatıldığı bir diğer ayette muhlas kulların bazı sıfatları zikredilmek suretiyle şöylece tefsir edilmektedir: “Aslında, iman edip Rab’lerine güvenen ve dayananlar üzerinde onun (şeytanın) bir nüfuzu yoktur. Onun nüfuzu, ancak onu dost edinenler ve onu Allah’a ortak koşanlar üzerindedir” (Nahl, 16/99-100). Anlaşıldığı gibi muhlas kullar, iman edip Allah’a dayanan ve Onu vekîl olarak tanıyanlardır. İblisin azdırdıkları ise müşriklerdir. Gerçekten de sadakat ve ihlâs bir ucu insan gönlünde, diğer ucu Hakk’ın inayet katında öyle bir derinliktir ki, o derinliklere yelken açmış ve o kanatla kanatlanmış bir babayiğidin takılıp yollarda kaldığı görülmemiştir.7
Kur’an-ı Kerim’de ihlâs ifadesi “muhlisîne lehu’d-dîn” şeklinde ve on bir defa yer alır ki, insanların, gizlisiyle açığıyla şirkin her türlüsünden arınmış bir imana sahip olmaları anlamına gelmektedir.8 “(Resûlüm!) Şüphesiz ki Kitab’ı sana hak olarak indirdik. O halde sen de dini Allah’a has kılarak kulluk et. Dikkat et, halis din yalnız Allah’ındır. O’nu bırakıp kendilerine bir takım dostlar edinenler: Onlara, bizi sadece Allah’a yaklaştırsınlar diye kulluk ediyoruz, derler. Doğrusu Allah, ayrılığa düştükleri şeylerde aralarında hüküm verecektir. Şüphesiz Allah, yalancı ve inkarcı kimseyi doğru yola iletmez” (Zümer, 39/2- 3). Bu âyette geçen “muhlisan lehu’d-din” tabiri, genel itibarıyla Allah’a, ibadet ve itaatte şirk koşmamak olarak tefsir edilirken “ed-dinü’l-hâlis” ise, şirkten arınmış, şirk bulaşmamış din ve diyanet şeklinde açıklanmıştır.9 İlk âyette ihlâs ile ibadet emredildikten ve İslâm veya Allah’a karşı kulluk diyebileceğimiz dinin mahiyeti belirtildikten sonra, devam eden âyetlerde mesele zıtlarıyla karşılaştırılarak daha da anlaşılır hale getirilmektedir. Yani ihlâsa zıt bir ibadetin ve dinin mahiyeti gözler önüne serilmektedir. Bu ise putlara Allah’a yaklaştırsınlar diye tapınmak olan şirktir. 10 İhlâs suresinin muhtevasına, isimlendirilişine ve faziletine ait rivâyetlere bakıldığında, ihlâs teriminin, tevhid anlamını içerdiği açıktır.11 Zaten bazı alimler, ihlâsı tevhid ile eşdeğer görmüşlerdir.12
Üstad Bediüzzaman Hazretleri, lâakal her onbeş günde bir defa okunmalı demek suretiyle önemine dikkat çektiği İhlâs hakkındaki risalesinde13 ihlâsı kazanmak ve muhafaza etmek ve manilerini defetmek için zikrettiği düsturların konumuz açısından tahlili çok mühimdir: “Birinci düsturunuz: Amelinizde rızayı ilahî olmalı. Eğer O razı olsa, bütün dünya küsse ehemmiyeti yok eğer o kabul etse bütün halk reddetse te’siri yok. O razı olduktan ve kabul ettikten sonra isterse ve hikmeti iktiza ederse, sizler istemek talebinde bulunmadığınız halde halklara da kabul ettirir…” Yukarda değindiğimiz gibi ihlâsın omurgasını tevhid ve sadakat teşkil etmektedir. Üstad Bediüzzaman zikredilen bu ilk prensip ve ilkeyle, ihlâstaki tevhidin özellikle kullar ile Yüce Allah arasındaki boyutuna değindiği, her türlü kulluk çeşidi ve hizmet-i imâniyenin sadece ve sadece Cenab-Hakk’ın rızası esas alındığı takdirde bir anlamı olduğunu ifade ettiği söylenebilir. Üstad, İkinci ve dördüncü düsturlarda ise, “Bu hizmet-i Kur’aniye’de bulunan kardeşlerinizi tenkid etmemek ve onların üstünde faziletfuruşluk nevinden gıpta damarını tahrik etmemektir.”, “Kardeşlerinizin meziyetlerini şahıslarınızda ve faziletlerini kendinizde tasavvur edip, onların şerefleriyle şakirâne iftihar etmektir.” ifadeleriyle de İslâm ümmetinin tevhidini, ihlâsın mezkur içtimaî boyutuyla dile getirmektedir. Birinci düsturda fertlerin Aziz ve Hakim olan Yüce Allah’a karşı ve ondan talep ve amellerinde en mühim esasın Allah rızası olduğuna işaret ederken, İslâm ümmetini ve cemaatini ilgilendiren hususlardaki istek ve amellerde, rıza-yı ilahi maksadına ilaveten gönüllerin ve cemiyetin tevhidinin daha doğrusu ihlâsının da gerekli olduğuna telmihte bulunmuştur.
Üstad Bediüzzaman “Bütün kuvvetinizi ihlâsta ve hakta bilmelisiniz” demek suretiyle de her şeyi Allah’tan bilmek ve ne riya gibi dünyevî beklentileri ne de uhrevî beklentileri görmeyerek ihlâstaki zirveye işaret etmiştir. Nitekim Kuşeyrî, ihlâsı genel olarak yapılan ibadetin son derece huşû içinde gerçekleşmesi olarak açıkladıktan sonra, nefis, kalp ve ruh olmak üzere ihlâsın üç mertebesi olduğunu belirtir. Nefisle gerçekleşen ihlâs, ibadetin eksiksiz kusursuz eda edilmesidir. Kalp ile ihlâs, kişilerin onun ibadetini görmesini görmemek, riyadan uzaklaşmaktır. Ruh ile ihlâs ise, manevî beklentilerden arınmaktır.14
Peygamber Efendimiz (s.a.s.)’in Dilinden İhlâs Allah dostu Cüneyd-i Bağdadî (k.s.)’nin sufî tarifinde ifade edildiği üzere ihlâs Peygamber Efendimiz (s.a.s)’in bir remzidir. Büyük Veli, sufî’yi şöyle tarif eder: “Sufî, İbrahim (a.s.)’ın kalbi gibi dünyevî kaygılardan selamet bulduğu halde Allah’ın emirlerine itaat eden bir kalbe sahip olan kişidir. Yine sufî, teslimiyeti İsmail (a.s.)’ın teslimiyeti, hüznü Davud (a.s.)’ın hüznü, fakrı İsa (a.s.)’ın fakrı, münacattaki şevki, Musa (a.s.) şevki gibi olan kimsedir. Ve ihlâsı da Muhammed (s.a.s.)’in ihlâsı gibi olan kişidir.15
Pek çok hadis-i şerifte, ihlâsın niteliği ve önemine vurgu yapılmıştır. Bir defasında Allah Resûlü, “Benim şefaatim ihlâs ile ‘lâ ilahe illallah’ diyenleredir. Çünkü muhlis olanın kalbi dilini, dili kalbini doğrular.” (Müsned, 2/307) buyurmuştur. Yine “Kim kalbini, imanın dışındaki şeylerden arındırır, sadece imana tahsis ederse kurtulur” buyurarak inancın niteliği açısından ihlâsın önemini beyan etmişlerdir.
İhlâs, iman kadar amel için de önemli bir yapı taşıdır. İhlâs amelin özü mesabesindedir. Bu sebeple bir hadis-i şerifte bu durum şöylece ifade edilir: “Ey insanlar biliniz ki (mü’min) kalpler şu üç şeyde hainlik yapmaz (onları tam olarak yerine getirir). Ameli sırf Allah rızası için yapmak, idarecilerin hayrını istemek, Müslümanların cemaatine bağlı kalmak. Zira Müslümanların duası onları arkalarından kuşatır.” (Darimî, Mukaddime 24.)
İbadetin özü duanın eda keyfiyeti noktasında önemli bir esas olduğu gibi, ibadet ve duanın kabülünde de ihlâs olmazsa olmazlardandır. Bir keresinde, “Bir müslümanın cenaze namazını kıldığınızda onun için ihlâsla dua edin.” (Ebû Davud, Cenaiz 60) diye tavsiyede bulunan Resûlullah bir başka hadisinde ise “Her zaman amellerinizde ihlâsı gözetin; zira Allah sadece amelin halis olanını kabul eder.” (Münâvî, 1/217) diyerek amellerin ihlâs merkezli olmasına dikkatleri çeker. Yine “Dini hayatında ihlâslı ol, az da olsa ihlâslı amel sana yeter.” (Münâvî, 1/216) buyurur. Gerçekten amel bir cesed ise, ihlâs onda can, amel bir kanatsa ihlâs da diğer kanattır. Ne ceset cansız olabilir. Ne de tek kanatla bir yere varılabilir.16 Peygamber Efendimiz bir kısım hadislerinde de ihlâs kelimesini zikretmeksizin içeriğine vurgu yapmıştır: “Şüphesiz Allah sizin suret ve dış görünüşlerinize değil; kalplerinize bakar.” (Müslim, Birr 33; İbn Mâce, Zühd 9) İhlâs bir kalp amelidir ve Allah da kalplerin değişim ve temayüllerine göre insana değer verir.
Bir defasında Resûlullah, arkadaşlarının yanına geldiğinde, onlara “Sizin hakkınızda beni, Deccal’in şerrinden daha çok endişelendiren bir kaygımı haber vereyim mi” buyurmuştu. Onlar da, “Buyur Ey Allah’ın Rasulü” diye mukabele etmiş, bunun üzerine Hz. Peygamber, “Bu gizli şirktir ki kişinin namaz kılmaya kalktığında kendisini görenler için namazını güzelleştirmesi allayıp pullamasıdır.” (İbn Mâce, Zühd 21) diye cevap vermiştir. Bu hadisin benzeri diğer iki rivâyette ise, şirk-i hafî yerine şirk-i sağîr ve şirk-i serâir ifadeleri yer almaktadır (Müsned, 2/30). Küçük şirk veya şirk-i hafî ise, müslüman bir ferdin, dinî bazı iş ve amelleri yaparken, Allah’ın dışında kişilerin rızasını hesaba katmasıdır ki İslâmî terminolojide, riya terimiyle ifade edilmektedir.17
Hz. Peygamber’in riya ile ilgili hadislerinden birinde “Sizin hakkınızda kaygılandığım küçük şirkten sizi uyarırım” buyurulur. Küçük şirk nedir diye kendisine sorulduğunda ise “riyadır” diye cevap verir ve devamında “Yüce Allah, amellerinin karşılıklarını görecekleri günde kullarına şöyle buyuracaktır: “Dünyadayken yaranmaya çalıştığınız kimselerin yanına gidin, bakın onlardan bir karşılık görecek misiniz?” (Tirmizî, Nüzûr 3; İbn Mâce Fiten 19) Yine bir hadiste “Hardal tanesi kadar riya bulaşmış hiç bir amel kabul edilmeyecektir.” (Müslim, İman 148,149; Ebû Davud, Libas 26) buyurulmaktadır.
Selef-i Salihînin Dilinden İhlâs
Cüneyd Bağdâdî, “İhlâs, kul ile Allah arasında bir sırdır. Melek onu bilmez ki sevap yazsın. Şeytan ona muttali olamaz ki ifsad etsin Hevâ ve heves onu fark edemez ki kendisine meylettirsin.” şeklinde ihlâsı açıklamıştır.18
Kuşeyrî, ihlâsla ilgili birkaç tanım getirmiştir: Birisi, ihlâs, amelleri onlara arız olan manevî kirlilikten arındırmaktır ki bu manevî kirler amelden “sâlih” vasfını kaldırır.19 Diğeri ise ibadette sadece Allah’ın gözetilmesi, birlenmesi demektir ki kul taatıyla yalnızca Allaha yaklaşmayı diler, asla birisine yaranmak, insanların övgüsünü kazanmak gibi şeyleri gaye etmez, ibadetlerinde düşünmez. Kısaca ihlâs ameli riyadan arındırmaktır.20
Abdullah el-Ensârî’ye göre ihlâs, amelin her türlü yabancı şeylerden arındırılması, dupduru edâ edilmesi olarak tanımlamakta ve üç derecesinin olduğu belirtilmektedir: Birinci derece, Kişinin amelini kendinden bilmekten, ona güvenmekten, yetinmekten ve karşılık beklemekten kurtulmasıdır. İkinci derece, kişinin bütün gayretiyle amel etmesine reğmen amelinden haya duyması, nefsiyle değil de Allah’ın fazlı ve keremiyle irtibatlandırmasıdır. Üçüncüsüne gelince Amelini ilme tâbi kılıp kendisini de hakkın hükmüne teslim etmesi, mâsivadan kurtulmasıdır.21
İbn Atâullah İskenderî, amelleri birer beden, ihlâsı ise onların ruhu olarak açıklamaktadır. Bu benzetmenin şerhinde ise, Abdülmecîd eş-Şernûbî, ihlâsın kişilerin manevî durumuna göre üç mertebesi olduğunu belirtip bunları açıklar: Birincisi Abidlerin (Avâmın) ihlâsıdır ki kişinin amellerinin açık ve gizli riyadan ve nefsî hazlardan kurtulması, Allah’ın mükafatını ve ikabını düşünerek kulluk etmesidir. İkincisi ise Muhibbînin ihlâsıdır ki kişi amellerinde sadece Allah’ı yüceltmeyi ve tazimi kasteder. Üçüncüsü ise, Mukarrebînin ihlâsıdır ki kişinin her türlü tahrik ve teskinde Allah’ın birliğini müşahede etmeleri, kendilerini bir güce ve kuvvete sahip görmekten uzaklaşarak her şeyi Allah’ın lutfu ve ihsanı olarak görmeleridir.22
İmam Gazâlî, ihlâsı, iki kısımda mütalâa etmektedir. Nasıl şirkin celîsi ve hafîsi varsa buna mukabil gelen ihlâs da vardır. Birincisi tevhidde ihlâstır ki Yüce Allaha uluhiyyetinde ortak koşmamaktır. İhlâsın ikinci derecesi ise, niyet ve maksatlarda sadece Allah’a teveccüh olmasıdır ki riyasız bir ameli ifade eder.23 İsmail Ankaravî ise ihlâsı dinî amelleri kibir ve riyadan arındırıp halis, saf hale getirmektir, şeklinde tarif etmiştir.. Hakikat şu ki ihlâs yalnız ve yalnız Allah için ve O’nun rızasını kazanma yolunda yapılan ibadetle kazanılır.24
İşin daha doğrusu ihlâs, kul ile Mâbud arasında bir sırdır ve bu sırrı Allah, sadece sevdiklerinin kalbine koymuştur. Kalbi ihlâsa uyanmış bir insanın nazarında medh ü zem, tazim ü tahkir ve yaptığı işlerle bilinip bilinmemesi, hatta sevap ve mükafat mülahazası kat’iyen söz konusu değildir.25
Sonuç olarak denilebilir ki ihlâs, kişinin kalbî ve bedenî olmak üzere bütün ibadet ve amellerinde, nefsine pay çıkarmaması, hattâ ihlâsını dahi görmemesidir. Evet özetle ihlâs, doğru, samimi, katışıksız, dupduru olma ve kalbi bulandıracak şeylere karşı kapalı kalma ve yaşama halidir. Diğer bir deyişle gönül safveti fikir istikameti Allah ile münasebetlerinde dünyevî garazlardan uzak kalma ve tam bir sadakatle kullukta bulunma halidir.
* Sakarya Üniv. İlahiyat Fak. Öğrt.Üyesi
aoksuz@yeniumit.com.tr
DİPNOTLAR
1. İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, “hls” md., Beyrut 1990,
2. Ebu’l-Bekâ el-Kefevî, el-Külliyyat, Beyrut 1993, s. 414, 434, 64.
3. Bk. Yunus Ekin “İhlâs Kavramının Semantik Analizi”, Tasavvuf Dergisi, 9 (2002) s.149.
4. Taberî, İbn Cerir, Camiul-Beyan, Beyrut 1995, XVI, 118.
5. İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azîm, İstanbul 1984, V, 232:
6. Kuşeyrî, Letâifu’l-İşârât, IV, 105.
7. M. Fethullah Gülen Kalbin Zümrüt Tepeleri, İstanbul 2004, cilt I, s. 96.
8. Taberî, Câmiu’l-beyân, V, 455-456.
9. Kurtubî, el-Câmi’, XV, 208; İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec, Zâdü’l-Mesîr, Beyrut 1994,VII, 41.
10. Şevkânî, Muhammed b. Ali, Fethu’l-Kadir, Beyrut 1997, IV, 562-563.
11. İbn Kesîr, Tefsir, VIII, 538-544; Feyrûzâbâdî, Besâiru Zevi’t-Temyîz, Beyrut ts., I,553.
12. İbn Manzûr, Lisanül-Arab, “hls” md.
13. Bediüzzaman Said Nursî,Lem’alar, 21. Lem’a, Şahdamar yayınları,
14. Kuşeyrî, Letâifü’l-işârât, V, 267.
15. Cebecioğlu, Ethem, “Prof Nicholson’ın Kronolojik Esaslı Tasavvuf Tarifleri”, A.Ü.İ.F.D., 29 (1987), 387-395.
16. Gülen Kalbin Zümrüt Tepeleri, I, 97.
17. İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec, Nüzhetü’l-a’yun, Beyrut 1987, s. 372.
18. Kuşeyrî, er-Risale, 104; Yılmaz, H. Kamil, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, s.169.
19. Kuşeyrî, Letâif, III, 281.
20. Kuşeyrî, er-Risale, 104.
21. Abdullah el-Ensârî, Menâzilü’s-Sâirîn, Mısır ts., s.
22. Şernûbî, Abdülmecîd, Şerhü’l-Hikemi’l-Atâiyye, Dımeşk 1989, s. 23.
23. Gazalî, İhyâ, IV, 580.
24. İsmail Ankaravî, Minhâcü’l-fukarâ, Haz. Saadettin Ekici, İstanbul1996, s, 252
25. Gülen, Kalbin Zümrüt Tepeleri, I, 98.
المَرءُ معَ مَن أحبّ . خ أدب 96 : م برّ 165 ).
Kişi, sevdiği ile beraberdir. (Buhârî, edeb, 96, Müslim, birr, 165)
لا يُؤمِنُ أحدكُم حتّى يحبّ لأخيهِ ما يحبّ لنفسهِ. ( م ايمان 71= 72 : جه مقدمة 9 )
“Sizden biriniz kendi nefsi için sevdiği şeyleri, Müslüman kardeşi için sevme-dikçe gerçek mümin olamaz. (Müslim, İman, 71;72; İbn Mâce , Mukaddime, 9)
الحُبّ فِي لُلّه و البُغضُ في لُلّهِ من الإيمان . ( خ إيمان 1 )
Allah için sevmek ve Allah için nefret etmek / sevmemek imandandır. ( Buhârî, îman, 1 )
